PERKEMBANGAN METODOLOGI PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN HADITH DI NEGERI KEDAH
DOI:
https://doi.org/10.33102/johs.v2i2.18Abstract
ÂTeaching and learning (T&L) is one of the basics in education and without both, knowledge acquisition process will not be successful and effective. Activities of teaching and learning of hadith have declined around the 18th century, later expanded rapidly up to now which have proven by previous studies that have been done by some authors in Malay archipelago. Thus, this paper will discuss the development of teaching and learning of hadith in Malaysia started with the development of hadith from the time of the Prophet (PBUH), the era of the Companions and Successors. Besides, this paper will also highlight the development of teaching and learning of hadith in Malaysia comprehensively, especially in Kedah and in several institutions which applied teaching and learning of hadith. Method of this article is based on qualitative method in a form of content analysis of printed sources such as; books, articles and historical documents. The results of this study found that the development of teaching and learning of hadith in Malaysia is slightly incresing as well as getting attention of the local community to prove the interest of society towards science of hadith. This article also in turn has implications to the science of knowledge in diversifying the references in the field of hadith.Â
Â
Keywords: T&L hadith, development of T&L hadith, method of T&L, hadith scholars
Â
Â
Abstrak
Pengajaran dan pembelajaran (PdP) merupakan antara perkara asas dalam pendidikan yang mana tanpa keduanya proses pemerolehan ilmu tidak akan berjaya dan berkesan. Aktiviti pengajaran pembelajaran hadith dikatakan merosot sekitar abad ke-18 kemudiannya berkembang kian pesat semula dengan sehingga kini dibuktikan dengan kajian lepas yang telah dilakukan oleh beberapa penulis Nusantara. Justeru, penulisan ini akan membincangkan mengenai perkembangan pengajaran dan pembelajaran hadith di Malaysia bermula dengan perkembangan hadith daripada zaman Rasulullah SAW, zaman Sahabat dan Tabic Tabiin. Seterusnya penulisan ini juga akan menyoroti perkembangan pengajaran dan pengajaran hadith di Malaysia secara menyeluruh khususnya di Kedah dan di beberapa institusi yang mengaplkasikan pengajaran dan pembelajaran hadith. Metod kajian ini adalah berdasarkan metod kualitatif dengan reka bentuk analisis kandungan daripada sumber bercetak seperti buku, artikel dan dokumen sejarah. Hasil daripada penulisan ini, mendapati perkembangan pengajaran dan pembelajaran hadith di Malaysia semakin meningkat serta mendapat perhatian masyarakat setempat membuktikan minat masyarakat terhadap ilmu hadith. Artikel ini juga memberi implikasi kepada bidang ilmu dalam mempelbagaikan rujukan dalam bidang hadith.
Â
Kata kunci: PdP hadith, perkembangan PdP hadith, metod PdP, Ilmuan hadithDownloads
References
Al-Qur’an al-Karim. 1999. Terjemahan al-Qur’an Abdullah Muhammad Basmeih. Kuala Lumpur: Dar al-Fikr.
Ab Halim Tamuri. 2003. Fungsi Surau Dan Keberkesanannya Dalam Pengajaran Dan Pembelajaran Pendidikan Islam: Satu Kajian di sekolah-sekolah Menengah Negeri Selangor. Laporan Penyelidikan Universiti Kebangsaan Malaysia.
Abd Rahim Abd Rashid. 2002. Agenda Perubahan Pendidikan Sains Sosial dalamMengharungi Alaf Baru. Dlm. Abd Rahim Abd Rashid. (pnyt.). Pengajaran dan Pembelajaran Sains Sosial: Teori dan Amalan, hlm. 1-21. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.
Abdul Basir Mohamad. 2006. Dato’ Sheikh Zakaria Bin Haji Ahmad Wan Besar: Tokoh Pendakwah dan Ulama Prolifik Negeri Kedah. Dlm Farid Mat Zain, Jaffary Awang & Rabitah Mohd Ghazali (pngr.). Prosiding Nadwah Ulama Nusantara III Ketokohan dan Pemikiran Ulama Melayu, hlm. 10-20. Bangi: Fakulti Pengajian Islam Universiti Kebangsaan Malaysia.
Abdul Halim el-Muhammady. 1991. Pendidikan Islam:Falsafah,Displin dan Peranan Pendidik. Selangor: Dewan Pustaka Islam.
Abdul Karim Ali & Mohd Noor Deris. 2007. Pengajian al-Sunnah. Selangor: Intel Multimedia and Publication.
Abdul Munir Ismail, Saharizah Mohamad Salleh & Siti Esah Salleh. T.th. Strategi Pengajaran Dan Pembelajaran Pendidikan Islam Di Sekolah Menengah Daerah Besut, Terengganu. T.tp: T.pt.
Abdul Salam Yussof. 2015. Idea-Idea Pendidikan Berkesan Al-Ghazali & Konfusius. Edisi ke-2. Bangi: Penerbit Unversiti Kebangsaan Malaysia.
Abdullah Ishak. 1989. Sejarah Perkembangan Pelajaran dan Pendidikan Islam. Selangor: al-Rahmaniah.
Abdur-Rahman M.A, Abdul Mutalib Embong, Muhammad Ridhuan Tony Lim Abdullah, Mashitah Sabdin, Raja Ahmad Iskandar Raja Yaacob & Mohd Pisol Mat Isa. 2011. Historical Review of Classical Hadith Literature in Malay Peninsula. International Journal of Basic & Applied Sciences IJBAS-IJENS 11(2): 1-6.
Abu Dawud, Sulaiman Bin al-Ashcath al-Sajastani. 2000M/1420H. Sunan Abi Dawud. Riyadh: Bait al-Afkar al-Dawliah.
Adnan Yusopp. 2002. Kurikulum Baru Pendidikan Islam Kementerian Pendidikan Malaysia menghadapi era globalisasi. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Ahmad Syaibani. 1997. Falsafah Pendidikan Islam. Jakarta: Bulan Bintang.
Attas, Syed Muhammad Naguib. 2015. Tarikh sebenar batu bersurat Terengganu: Juma'at, 4 haribulan Rajab, 702 Hijrah bersamaan 22 haribulan Februari, 1303 Masihi. Terj. Muhammad Zainiy Uthman. Kuala Lumpur: Centre of Advanced Studied on Islam and Civilisation (CASIS) & Himpunan Keilmuan Muslim (HAKIM).
Bukhari, Abi cAbd Allah Muhammad Bin Ismacil.1998M/1419H. Sahih al-Bukhari. Riyadh: Bayt al-Afkar al-Dawliyyah.
Ghazali, Abu Hamid. 1939. Ihya’ cUlum al-Din. Juzuk 1. Mesir: Mutba’ah Mustafa al-Bab al-Halabi.
Ghowriy, Abdul Majid. 2012. Mu’jam al-Mustolahat al-Hadithiyyah. Selangor: Darul Syakir Enterprise.
Ghawri, A.A.M., bin Mohamed Nor, Z., Azmi, A.S. and Hussin, M.H., 2012. Kamus Istilah Hadis. Darul Syakir Enterprise.
Khatib. Muhammad cAjaj. 1971M/1391H. Al-Sunnah Qabl al-Tadwin. Qahirah: Dar al-Fikr.
Sibaci, Mustafa. 1998M/1418H. Al-sunnah wa Makanatuha fi al-Tashric al-Islamiy. Qahirah: Dar al-Salam.
Anwar Ridwan Zakaria & Fauzi Deraman. 2007. Perkembangan Huraian Hadith: Suatu Sorotan. Jurnal al-Bayan al-Qur’an & al-Hadith (5): 177-200.
Ash-Shiddieqy, Hasbi. 1974. Sejarah dan Pengantar Ilmu Hadits. Jakarta: Bulan Bintang.
Asma’ Soleh. 2015. Sistem Pembelajaran Darul Ulum Ihya Ulumuddin. Temu bual, 25 November 2015.
Awang Had Salleh. 1991. Sekolah Melayu, Sekolah Rakyat dan Pondok di Kedah. Dlm Dokumentasi Sejarah Negeri Kedah Darul Aman, 93-103. Alor Setar: Lembaga Muzium Negeri Kedah.
Azman Ab Rahman, Mohd Zaini Zakaria & Syed Salim Syed Shamsuddin. 2006. Dato’ Mursyid Diraja Haji Tajuddin Bin Abdul Rahman: Tokoh Ulama Kedah dan Sumbangannya Terhadap Pembangunan Ummah. Dlm Dlm Farid Mat Zain, Jaffary Awang & Rabitah Mohd Ghazali (pngr.). Prosiding Nadwah Ulama Nusantara III Ketokohan dan Pemikiran Ulama Melayu, hlm. 111-117. Bangi: Fakulti Pengajian Islam Universiti Kebangsaan Malaysia.
Blingh, D.A. 1998. What’s the use of Lectures. Exeter: Intellect.
Butler, J.A. 1992. The Culture Of Education In Narratives Of Sciences. Cambridge: Harvard University Press.
Che Noraini Hashim. 2008. Kepelbagaian P&P Rasulullah SAW Demi Menjana Pendidikan Yang Berkesan. Jurnal Pendidikan Islam 3(1):61-80).
Engku Ibrahim Ismail & Abdul Ghani Shamsuddin. 1987. Kedudukan Hadith dalam Islam. Kuala Lumpur: Persatuan Ulama Malaysia.
Faisal Ahmad Shah, Mohamad Hasbullah Salim & Jawiah Dakir. 2010. Sheikh Abu Bakar Palestin (1908m-1998m) dan Sumbangannya dalam Bidang Hadith: Tumpuan kepada Kitab Lubab Al-Hadith dan Misbah Al-Zalam. Dlm Haziyah Hussin & Mazlan Ibrahim (pnyt.). Prosiding Seminar Serantau Ilmuan Hadith dalam Peradaban di Alam Melayu, hlm. 23-42. Selangor: Jabatan Pengajian al -Quran dan al-Sunnah Universiti Kebangsaan Malaysia.
Fauzi bin Deraman & Mohd Asmawi bin Muhammad. 2010. Maulana Tok Khurasan dan Sumbangan dalam Pengajian Hadith. Dlm Haziyah Hussin & Mazlan Ibrahim (pnyt.). Prosiding Seminar Serantau Ilmuan Hadith dalam Peradaban di Alam Melayu, hlm. 43-57. Selangor: Jabatan Pengajian al-Quran dan al -Sunnah Universiti Kebangsaan Malaysia.
Fauzi Deraman, Ishak Suliaman & Faisal Ahmad Shah. 2010. Pengajian Hadith di Malaysia: Tokoh, Karya dan Institusi. Kuala Lumpur: Jabatan Pengajian al- Quran dan al-Hadith, Akademik Pengajian Islam, Universiti Malaya.
Gazhali Darussalam. 2001. Pedagogi Pendidikan Islam. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd.
Hassan Langgulung. 1991. Asas-Asas Pendidikan Islam. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Ibn Majah, Abi cAbd Allah Muhammad Bin Yazid. 1999. Sunan Ibn Majah. Muhammad Soleh al-Rajihi (pnyt.) Riyadh: Bayt al-Afkar al-Dawliyyah.
Ibnu Khaldun, Waliyuddin cAbdurrahman Ibn Muhammad. 2004. Muqaddimah Ibnu Khaldun. cAbdullah Muhammad Darwish (pnyt.). jil 1. Damsyik: Dar Yucrab.
Ibnu Solah, cUthman Abdurrahman al-Shahrzuri Taquyuddin. 1986M/1406H. cUlum al-Hadith Ibnu Solah. Nuruddin Ictr (pnyt.). Damsyik: Dar al-Fikr.
Ishak Mohd Rejab. 1992. Haji Husain Mohd Nasir al-Mascudi al-Banjari, 1863-1935: Tok Guru dan Pengarang. Dlm Ismail Mat (pnyt). Ulama Silam dalam Kenangan, hlm. 35-49. Bangi: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.
Jawiah Dakir & Ahmad Levi Fachrul Avivy. 2010. Sumbangan dan Kepakaran Syeikh Mahfuz Al-Tarmasi Dalam Bidang Hadis. Dlm Haziyah Hussin & Mazlan Ibrahim (pnyt.). Prosiding Seminar Serantau Ilmuan Hadith dalam Peradaban di Alam Melayu, hlm. 69-79. Selangor: Jabatan Pengajian al-Quran dan al -Sunnah Universiti Kebangsaan Malaysia.
Jawiah Dakir, Ahmad Levi Fachrul Avivy, Wan Nasyruddin Wan Abdullah, Mazlan Ibrahim, Ahamad Asmadi Sakat, Muhd Najib Abdul Kadir & Mohd. Nazri Ahmad. 2012. The Trail of Hadith Scholars and Their Works in the Malay Region. Jurnal Advances in Natural and Applied Sciences 6(7): 1156-116.
Jordan, E. A. & Porath, M. J. 2006. Educational Psychology: A Problem-Based Approach. Boston: Pearson Education, Inc.
Kamarul Azmi Jasmi & Ab. Halim Tamuri. 2007. Pendidikan Islam : Kaedah Pengajaran & Pembelajaran. Skudai: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia Press.
Khader Ahmad. 2014. Ilmu Hadith Kurang Mendapat Tempat di Nusantara. Majalah I. April: 27-28.
Khairil Izuan Ibrahim. 2015. Persepsi Guru Guruan Islam Terhadap Kesesuaian Pelaksanaan Kurikulum Hadis Di Sekolah Rendah Di Kuala Kangsar. Disertasi Sarjana, Jabatan al-Qur’an dan al-Sunnah, Fakulti Pengajian Islam, UniversitiKebangsaan Malaysia.
Latifah Abdul Majid. 2010. Jawahir al-Bukhari of Tuan Haji Husayn: A Significance Hadith Text in Social Teaching for Malay Readers. Jurnal Hadhari (3): 97 -117.
Maharam Mamat, Johari Talib, Roosfa Hashim & Maznah Ibrahim. 2012. Keberkesanan Pengajaran Menulis Esei Menggunakan Kaedah Coaching Dan Tunjuk Cara. Dlm Lilia Halim, Chang Peng Kee & Hassan Basri. Mercu Kesarjanaan Pengajaran Dan Pembelajaran Di Institusi Pengajian Tinggi. Bangi: Penerbit Ukm.
Maimun Aqsa Lubis & Roslan Aspar. 2005. Kaedah Pengajaran Pengetahuan Agama Islam di Brunei Darussalam. Jurnal Pendidikan, (30): 141-150.
Maria Chong Abdullah, Samsilah Roslan & Tajularipin Sulaiman. Strategi Pengajaran Pembelajaran Di Institusi Pengajian Tinggi: Satu Anjakan Paradigma. T.Tp: T.Pt.
Mazlan Ibrahim, Latifah Abdul Majid, Jaffary Awang, Muhd Najib Abdul Kadir & Fadlan Mohd Othman. 2013. Pengajian Islam di IPT Malaysia dalam Menangani Islam Liberal. Jurnal Hadhari 5 (1): 37 – 53.
Mohamad Sattar Rasul, Rose Amnah Abd Rauf, Busu Sulong & Azlin Norhaini Mansor. 2012. Kepentingan Kemahiran Kebolehdapatan Kerja Kepada Bidang Teknikal. Jurnal Teknologi (Sosial Science) UTM, 59: 93-101.
Mohd Arif Ismail. t.th. Pemilihan & Penilaian Bahan Sumber Pendidikan. Dlm Mohamed Amin Embi (pnyt.). Panduan Amalan Pengajaran & Pembelajaran Berkesan, 151-160. Selangor: Pusat Pembangunan Akademik UKM.
Mohd Koharuddin Mohd Balwi. t.th. Tradisi Keilmuan dan Pendidikan dalam Tamadun Melayu di Nusantara. Jurnal Kemanusiaan :48-62.
Mohd Muhiden Abd Rahman. 2007. Tradisi Pengajian Hadis di Nusantara. Dlm Mohd Fauzi Hamat, Joni Tamkin Borhan & Ab. Aziz Mohd Zin (pnyt.). Pengajian Islam Di Institut Pengajian Tinggi Awam Malaysia, hlm. 123-133. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.
Mohd Napiah Abdullah. 1989 (a). Ikhtisar Sejarah Perkembangan dan Metodologi Penyusunan Hadith. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Mohd Napiah Abdullah. 1989 (b). Pengajian Hadis di Institusi Pondok: Suatu Kajian di Baling, Kedah. Jurnal Islamiyyat (10): 31-42.
Muhammad Abdul Kadir. 2013. Penerangan Ringkas Darul cUlÅ«m IḥyÄ’ cUlÅ«muddÄ«n. T.tp: t.pt.
Muhammad Abdul Kadir. 2016. Penubuhan Darul Ulum Alor Setar. Temu Bual Januari 2016.
Muhammad cAbd al-cAziz al-Khuli. t.th. Miftah al-Sunnah aw Tarikh fi Funun al-Hadith. Beyrut: Dar al-Kutub al-cAlamiyyah.
Muhammad Hassan Bin Dato’ Kerani Mohd Arshad. 1968. Al-Tarikh Salasilah Negeri Kedah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Muslim, Muslim Bin al-Hajjaj al-Qushayri al-Naysaburi. 1991M/1412H. Sahih Muslim. Jil. 1 & 2. Muhammad Fuad cAbd al-Baqi (pnyt.). Beyrut: Dal al -Kitab al-Alamiyyah.
Napisah Karimah Ismail & Farid Mat Zain. 2011. Sumbangan Tuan Husain Kedah Terhadap Perkembangan Islam di Kedah. Dlm Azmul Fahimi Kamaruzaman, Ezad Azraai Jamsari, Ermy Azziaty Rozali, Farid Mat Zain, Hakim Zainal, Izziah Suryani Mat Resad @ Arshad, Maheram Ahmad, Md Nor Abdullah, Napisah Karimah Ismail & Zamri Arifin (pnyt.). Prosiding Nadwah Ulama Nusantara (NUN) IV: Ulama Pemacu Transformasi Negara, hlm. 345-350. Bangi: Jabatan Pengajian Arab dan Tamadun Islam, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia.
Noor Hisham Md Nawi. 2011. Pengajaran Dan Pembelajaran: Penelitian Semula Konsep-Konsep Asas Menurut Perspektif Gagasan Islamisasi Ilmu Moden. Kertas kerja Kongres Pengajaran Dan Pembelajaran UKM 2011, Hotel Vistana Pulau Pinang, 18 - 20 Disember.
Noor Izzuddin Mat Zain, Wan Ali Akbar Wan Abdullah & Nursafra Mohd Zhaffar. 2014. I-Eco: Inovasi Simulasi Dalam Pembelajaran Dan Pengajaran Ibadah Tingkatan 4. Journal The Online Journal Of Islamic Education :1-6.
Rohaizan Baru. 2006. Perkembangan Ilmu Hadis di Negeri Terengganu Darul Iman. Jurnal Usuluddin (23-24): 9l-116.
Shahabuddin, Rohizani & Mohd Zohir. 2003. Pedagogi: Strategi Dan Teknik Mengajar Dengan Berkesan. Shah Alam: PTS Publications & Distributors Sdn Bhd.
Shaykh Niamat yusof. 1999. Sejarah Dan Perjuanagn Ulama Kedah Darul Aman: Suatu Muqaddimah. Dlm Biografi Ulama Kedah. jil 1. Kedah: Lembaga Muzium Kedah.
Shuki Osman & Rahman Shukor Ab Samad 2009. Menterjemah Kurikulum Kepada Pengajaran dan Pembelajaran Bilik Darjah. Dlm Noraini Idris & Shuki Osman. Pengajaran dan Pembelajaran Teori Dan Praktis. Hlm. 33-48. Kuala Lumpur: McGraw Hill.
Subhi al-Salih. 1971. cUlum al-Hadith wa Mustolahuhu. Beyrut: t.pt.
Suhanim Abdullah. 2014. Pemikiran Tokoh Ulama Banjar Kedah. Batu Pahat: Penerbit Universiti Tun Hussein Onn Malaysia
Tajuddin Saman. 1993. Tokoh Ulama Nusantara. Kuala Lumpur: Berita Publishing Sdn. Bhd.
Tayar Yusuf. 1986. Ilmu Praktek Mengajar Metodik Khusus Pengajaran Agama. Bandung: al-Ma’arif.
Wan Mat Sulaiman & Dk Hjh Norkhairiah Pg Hj Hashim. 2011. Aplikasi Kemahiran Berfikir Dalam Pengetahuan Ugama Islam. Journal Of Applied Reseach In Education 5(1&2): 43-58)
Wan Shamsuddin Mohd Yusof. 1998. Pertapakan dan Penyebaran Islam di Negeri Kedah. Dlm Md Noor Salleh & Abdul Halim Haji Salleh. Dokumentasi Konvensyen Sejarah Negeri Kedah Darul Aman Kedua: Islam di Kedah Darul Aman, hlm. 2- . Alor Setar: Majlis Kebudayaan Negeri Kedah.
Yahya Bakhir Ibni Hajar. 2015. Penubuhan Maahad Darul hadis. Temu Bual, 30 April.
Zarin Ismail & Ab. Halim Tamuri. 2006. Amalan Pengajaran Guru Pendidikan Islam Di Bilik Darjah: Satu Analisis Pemerhatian. Seminar Amalan Pengajaran Guru Pendidikan Islam 1 April 2006, Universiti Kebangsaan Malaysia.
Zulkifilee Yazid & Zuharudin Yazid. 2000. Sejarah Perkembangan Hadis dan Tokoh-Tokoh Utama dalam Bidang Hadis. Kuala Lumpur: Pustaka al-Shafa.
Published
How to Cite
Issue
Section
The copyright of this article will be vested to author(s) and granted the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license, unless otherwise stated.
Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work.
